Drodzy Uczniowie!
Gratulujemy Wam determinacji, która sprawiła, że czytacie wskazówki dotyczące eliminacji okręgowych. Z poniższego artykułu dowiecie się, jakie wyzwania egzaminacyjne staną przed Wami i jak stawić im czoła.
Oto zbiór wskazówek, które mogą pomóc Wam w przygotowaniach do części pisemnej eliminacji okręgowych.
Eliminacje okręgowe
Eliminacje okręgowe obejmują egzamin pisemy i dwuczęściowy egzamin ustny. Egzamin pisemny polega na napisaniu wypracowania z wiedzy o sztuce (historii muzyki/historii sztuki) na jeden z pięciu tematów podanych do wyboru. Na napisanie pracy pisemnej jest 3,5 godziny zegarowej.
Egzamin ustny składa się z prezentacji tzw. tematu własnego i odpowiedzi na wylosowane przez ucznia dwa oddzielnie punktowane pytania z wiedzy o sztuce w oparciu o konkretne dzieła (na podstawie reprodukcji dzieł sztuki lub nagrania muzycznego).
Wszystkie kwestie związane z tym etapem opisuje Regulamin Olimpiady Artystycznej.
Etap okręgowy organizują Komitety Okręgowe. Spisy Komitetów Okręgowych dla obu sekcji znajdziesz w zakładce „Kontakt” na stronie internetowej Olimpiady Artystycznej.
Jak sprawdzana jest praca pisemna?
Praca pisana podczas eliminacji okręgwych jest sprawdzana dwustopniowo: przez weryfikatorów Komisji Okręgowej i przez Komitet Główny OA.
Najpierw ocenia ją Komisja Okręgowa, która ma za zadanie wytypować uczniów do etapu ustnego eliminacji okręgowych. Prace pisemne ocenione na minimum 6 punktów pozwalają na dopuszczenie do egzaminu ustnego.
Do eliminacji centralnych wytypowani są uczniowie, którzy uzyskają:
- minimum 36 pkt w sekcji historii muzyki, w tym przynajmniej 6 pkt z części pisemnej,
- minimum 36 pkt w sekcji historii sztuki, w tym przynajmniej 6 pkt z pracy pisemnej.
Praca pisemna jest kwalifikowana do sprawdzenia przez weryfikatorów wyznaczonych przez Komitet Główny – oni decydują, jak ostatecznie powinna być oceniona praca. Wśród weryfikatorów Komitetu Głównego, innych dla sekcji historii muzyki i historii sztuki, wchodzą specjaliści z danej dziedziny: wykładowcy uniwersyteccy, pracownicy merytoryczni muzeów, niezależni eksperci. Wszystkie prace sprawdzane są przez to samo grono, co ma zapewnić maksymalnie obiektywną ocenę.
Wyniki weryfikacji są omawiane na PosiedzeniuKomitetu Głównego i zatwierdzane w formie uchwały. Dopiero wynik tej weryfikacji jest wiążący. Komitet Główny informuje o ostatecznym zakwalifikowaniu uczniów do eliminacji centralnych.
Uczniowie, których prace po weryfikacji zostały ocenione na mniej niż 6 punktów, nie zostają zakwalifikowani do eliminacji centralnych.
Jakie podstawowe warunki musi spełniać praca pisemna na poziomie eliminacji okręgowych?
Praca musi spełniać podstawowe warunki:
- Praca musi być samodzielna.
- Praca musi być zgodna z tematem. Praca nie na temat nie będzie w ogóle oceniana.
- Praca musi spełniać wymogi merytoryczne tematu. Prace zawierające jedynie własne refleksje i luźne uwagi związane z dziełem traktuje się jako niezgodne z tematem.
- Powinna być napisana tekstem ciągłym.
- Nie może zawierać kardynalnych błędów, które mogą przekreślić wartość całego wywodu.
Praca jest szczególnie sprawdzana pod kątem samodzielności. Bardzo łatwo wykryć fragmenty przepisywane z innych opracowań, np. internetowych. Podpisując się swoim imieniem pod czyjąś pracą, popełnia się plagiat (z łaciny plagium oznacza kradzież). Nierespektowanie praw autorskich jest niezgodne z polskim prawem.
Czy jest jeden szczegółowy klucz do oceny prac pisemnych?
Nie ma jednego klucza do oceny prac pisemnych. Prace pisemne mogą mieć charakter swobodnego eseju, a jednakowy klucz dla wszystkich uniemożliwiłyby pozytywną ocenę prac twórczych i oryginalnych. Poza tym często zdarzają się tematy otwarte, dla których ułożenie uniwersalnego klucza jest niemożliwe. Pamiętaj jednak, że na każdym etapie Olimpiady Artystycznej należy wykazać się konkretną wiedzą.
Weryfikatorzy przy sprawdzaniu prac kierują się wytycznymi zawartymi w Regulaminie Olimpiady Artystycznej i załącznikiem nr 1 do tego dokumentu. Warto zapoznać się z tym załącznikiem, bo praca musi spełniać wymieniane w nim kryteria!
Ocenianie prac, czyli na co trzeba zwracać szczególną uwagę
Jakie są podstawowe kryteria ogólne oceny prac pisemnych na poziomie eliminacji okręgowych?
- Znajomość dziejów sztuki (epok artystycznych). Powiązanie zjawisk artystycznych z wiedzą historyczną.
- Znajomość twórców, dzieł i chronologii dziejów sztuki/dziejów muzyki.
- Umiejętność analizy treści i formy dzieł. Znajomość technik i podstawowej terminologii artystycznej.
- Konstrukcja wypowiedzi.
Podstawowe kryteria ogólne oceny prac pisemnych na poziomie eliminacji okręgowych określa załącznik nr 1 do Regulaminu Olimpiady Artystycznej z dnia 3 czerwca 2014 r.
Za spełnienie każdego z tych kryteriów otrzymujesz punkty. Na wymienione wyżej kryteria ogólne składają się kryteria szczegółowe. W zależności od tego, jak wiele kryteriów szczegółowych spełnisz, tyle punktów otrzymasz.
Weryfikatorzy prac pisemnych, oceniając pracę, rozpisują kryteria przyporządkowując im odpowiednie wartości punktowe. Idealny wynik to:
- Znajomość dziejów sztuki (epok artystycznych). Powiązanie zjawisk artystycznych z wiedzą historyczną. – 3 punkty
- Znajomość twórców, dzieł i chronologii dziejów sztuki/dziejów muzyki. – 2 punkty
- Umiejętność analizy treści i formy dzieł. Znajomość technik i podstawowej terminologii artystycznej. – 3 punkty
- Konstrukcja wypowiedzi. – 2 punkty
ŁĄCZNIE – 10 punktów
Niżej zostaną omówione kryteria ogólne wraz ze składającymi się na nie kryteriami szczegółowymi.
1. Znajomość epok artystycznych. Powiązanie zjawisk artystycznych z wiedzą historyczną
Za spełnienie kryterium „Znajomość epok artystycznych. Powiązanie zjawisk artystycznych z wiedzą historyczną” możesz otrzymać 0, 1, 2 lub 3 punkty. Ilość punktów, które otrzymasz zależy od stopnia zrealizowania poniższych kryteriów szczegółowych:
- wiedza o dziejach sztuki (epokach artystycznych), a w obrębie epok – znajomość stylów, kierunków,tendencji, nurtów;
- datowanie zjawisk artystycznych;
- umiejętność powiązania dziejów sztuki/dziejów muzyki z historią powszechną;
- znajomość kontekstów religijnych, literackich i społecznych poszczególnych epok.
Aby otrzymać maksymalną liczbę punktów, należy spełnić w swojej pracy wszystkie kryteria szczegółowe.
Po pierwsze, musisz wykazać się wiedzą o dziejach sztuki (epokach artystycznych), znajomością stylów, kierunków, tendencji i nurtów, a więc prawidłowo je określać, odróżniać, znać ich cechy. Musisz także prawidłowo je datować. W pracy olimpijskiej należy być możliwie najbardziej precyzyjnym. W obrębie epok można wyróżnić ich fazy. Określenie dzieła „barokowym” czy „renesansowym” może być niewystarczające. Jeżeli w swojej pracy omawiasz dzieła, których przynależnośc do epoki nie jest jednoznaczna, napisz o tym. Pamiętaj jednak, aby swoje obserwacje poprzeć odpowiednimi argumentami.
Na etapie okręgowym trzeba również powiązać dzieje sztuki/ muzyki z historią powszechną oraz osadzić omawiane dzieła czy ich twórców w najistotniejszych kontekstach (historycznym, religijnym, społecznym, itp.) Przywoływane konteksty muszą być ściśle związane z omawianym tematem. Opisywanie kontekstu bez wskazania wyraźnych związków z dziełami lub twórcami nie ma większego sensu. Szkoda tracić czas na opisywanie szerokiego kontekstu, kiedy jego związek z dziełem jest bardzo luźny, trudny do wykazania lub… nie ma go wcale. Przybliżanie dziejów XIX-wiecznej Europy dla każdego XIX-wiecznego dzieła nie będzie wysoko ocenione. Nie warto też pisać eseju o historii średniowiecznej Europy przy okazji analizy średniowiecznego obiektu. Egzaminator na podstawie takiej pracy zorientuje się, że może masz szeroką wiedzę, ale nie wiesz, co jest istotne dla opisywanego i analizowanego dzieła. Im więcej dobrze dobranych kontekstów, tym lepiej. Im więcej kontekstów niewłaściwie dobranych, tym gorzej. Nie warto więc pisać wszystkiego, co się wie. Warto pisać to, co jest istotne dla tematu.
Błędy uniemożliwiają przyznanie maksymalnej liczby punktów w danym kryterium. Za drobne pomyłki lub niedostatecznie precyzyjne odpowiedzi możesz otrzymać jeden punkt na trzy. Za niezrealizowanie tego kryterium lub kardynalne błędy dostaniesz 0 punktów.
2. Znajomość twórców, dzieł i chronologii dziejów sztuki/dziejów muzyki
Za spełnienie kryterium „Znajomość twórców, dzieł, chronologii” możesz otrzymać 0, 1 lub 2 punkty. Ilość punktów, które otrzymasz zależy od stopnia zrealizowania poniższych kryteriów szczegółowych:
- znajomość wybitnych dzieł;
- znajomość twórczości wybitnych twórców;
- datowanie dzieł.
Aby otrzymać maksymalną liczbę punktów, należy spełnić w swojej pracy wszystkie kryteria szczegółowe.
Należy więc wykazać się szeroką znajomością wybitnych dzieł i wybitnych twórców (oraz ich twórczości). Można to zrobić, np. przywołując liczne przykłady związane z wybranym tematem pracy. Niezbędne jest uzasadnienie przedstawionego wyboru, aby egzaminator wiedział, że selekcja przykładów została przygotowana w sposób przemyślany. Im bardziej trafnie dobrane (i uzasadnione) przykłady, tym praca zostanie lepiej oceniona. Samo wymienienie wielu dzieł lub artystów nie zostanie dobrze ocenione. Podobnie źle ocenione zostaną przykłady, których dobór nie odpowiada tematowi pracy.
Trzeba również pamiętać o prawidłowym datowaniu dzieł. Częstym błędem na eliminacjach okręgowych jest właśnie pomylenie chronologii dzieł/twórców. Bardzo ważne jest, aby nie lekceważyć tego punktu w przygotowaniach do eliminacji!
3. Umiejętność analizy treści i formy dzieł. Znajomość technik i podstawowej terminologii artystycznej.
Za spełnienie kryterium „Umiejętność analizy treści i formy dzieła oraz jego interpretacji. Znajomość technik i podstawowej terminologii artystycznej.” możesz otrzymać 0, 1, 2, lub 3 punkty. Ilość punktów, które otrzymasz zależy od stopnia zrealizowania poniższych kryteriów szczegółowych:
- rozpoznawanie gatunków artystycznych/muzycznych;
- znajomość ikonografii sztuki – sekcja plastyki;
- analiza formalna dzieł;
- określenie cech i charakterystyka elementówmuzyki;
- posługiwanie się poprawną terminologią;
- znajomość technik artystycznych/kompozytorskich.
Aby otrzymać maksymalną liczbę punktów, należy spełnić w swojej pracy wszystkie kryteria szczegółowe. Ze względu na specyfikę tego kryterium konieczne jest oddzielne omówienie obu sekcji.
HISTORIA SZTUKI
Olimpijczyk powinien doskonale orientować się w gatunkach artystycznych i z dużą łatwością rozpoznawać oraz opisywać ikonografię przywoływanych przez siebie przedstawień.
Jeżeli to możliwe, należy podawać źródła tematów dzieł, np. konkretne wydarzenia historyczne, wydarzenia i postaci mitologiczne czy doświadczenia twórców. Konieczna jest przy tym znajomość kontekstów (literackich, historycznych, itp.) dotyczących tematów omawianych dzieł. Oczywiście nie należy wypisywać informacji, które nie wnoszą nic istotnego do przygotowywanego przez Ciebie eseju. Szerokie opisywanie kontekstu nie oznacza pisania wszystkiego, co się wie o danym dziele literackim czy sytuacji historycznej. Opisywanie wszystkiego, co tylko możliwe sprawi, że przedstawiane przez Ciebie argumenty ulegną rozmyciu, a praca będzie coraz bardziej zbaczała z głównego tematu. Pamiętaj, że praca musi być na temat.
Analiza formalna dzieł nie może ograniczać się do prostego wymienienia określeń dotyczących kompozycji, kolorystyki, światłocienia, faktury, itp. Należy opisać, co sprawia, że dzieło nosi takie właśnie cechy. Scharakteryzowane przez Ciebie właściwości dzieła powinny być podstawą do wyciągnięcia lub przedstawienia wniosków na jego temat, np. o nowatorstwie czy przynależności do typowego nurtu.
Pisząc fragmenty zawierające elementy analizy formalnej dzieł, trzeba wykazać się znajomością bogatej terminologii artystycznej. Pamiętaj jednak, że niewłaściwe posługiwanie się terminologią (np. mylenie pojęć, błędne ich zastosowanie) wpłynie negatywnie na ocenę pracy.
HISTORIA MUZYKI
W zależności od rodzaju i specyfiki tematu okręgowego olimpijczyk powinien w pracy pisemnej posługiwać się poprawną terminologią w zakresie (w nawiasach umieszczono po kilka przykładów właściwych dla danej kategorii):
- gatunków muzycznych (np. koncert, sonata, suita, pieśń, msza)
- budowy formalnej dzieł (np. forma sonatowa, budowa okresowa)
- faktury utworów (np. polifonia, homofonia, monodia akompaniowana)
- technik kompozytorskich (imitacja, izorytmia, nota contra notam, punktualizm)
- elementów dzieła muzycznego (melodyka, rytmika, harmonika, dynamika, artykulacja, kolorystyka)
- aparatu wykonawczego (orkiestra symfoniczna, kwartet smyczkowy, chór mieszany); warto wskazać, jeśli to ma znaczenie, walory barwowe danego aparatu – np. wielkiej orkiestry symfonicznej w utworach przełomu XIX i XX w.
Spośród powyższych kategorii należy podejmować w pracy tylko te, które spełniają wymogi. merytoryczne tematu.
4. Konstrukcja wypowiedzi.
Za spełnienie kryterium „Konstrukcja wypowiedzi” możesz otrzymać 0, 1 lub 2 punkty. Ilość punktów, które otrzymasz zależy od stopnia zrealizowania poniższych kryteriów szczegółowych:
- logiczna konstrukcja wypowiedzi;
- umiejętność udowodnienia przyjętej tezy;
- umiejętność oddzielenia informacji istotnych od szczegółowych;
- poprawny styl literacki.
Kryterium „Konstrukcja wypowiedzi” pozwala przyznać punkty uczniom, którzy piszą w sposób jasny, przejrzysty, logiczny i posługują się poprawnym stylem literackim. Praca olimpijska musi być napisana poprawną polszczyzną.
Trójdzielny podział pracy (wstęp, rozwinięcie, zakończenie) jest najczęściej stosowanym i wysoko punktowanym sposobem konstruowania wypowiedzi pisemnej. Autorskie koncepcje kompozycji pracy zostaną równie wysoko ocenione, jeżeli zawierają wyraźne konkluzje, są spójne i logiczne.
Temat pracy na eliminacjach okręgowych często wymaga postawienia tezy lub przedstawienia ogólnej koncepcji (np. omówienia własnego wyboru przykładów odpowiadający zagadnieniu podanemu w temacie). Twój wywód musi być prowadzony w sposób zmierzający do udowodnienia przyjętej przez Ciebie tezy czy koncepcji jasno, logicznie,przekonywująco i wyczerpująco. Pamiętaj, że masz dużo czasu – aż 3,5 godziny!
Punkty w tym kryterium traci się, np. za pomyłki w pisowni, używanie kolokwializmów, błędy stylistyczne i logiczne.
Znaczna część przykładów została zaczerpnięta z materiałów przygotowanych dla nauczycieli przez Wojciecha Kielera i Renatę Tomę.